Με πόσους τρόπους συνδέονται οι προτάσεις;
Οι προτάσεις στα νέα ελληνικά, συνδέονται με τρεις τρόπους μεταξύ τους:
1. με ασύνδετο σχήμα
2. με παρατακτική σύνδεση
3. με υποτακτική σύνδεση
1. Τι είναι το ασύνδετο σχήμα;
Πολλές φορές, όταν μιλάμε και θέλουμε να μεταδώσουμε μια πληροφορία γρήγορα, λέμε τις προτάσεις τη μια αμέσως μετά την άλλη,
π.χ. [Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε].
π.χ. [Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε].
Στο παράδειγμα υπάρχουν δύο προτάσεις, αφού υπάρχουν δύο ρήματα.
Η κάθε πρόταση μπαίνει δίπλα στην άλλη.
Δεν υπάρχει κάποια λέξη που να τις ενώνει.
Χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα.
Η κάθε πρόταση μπαίνει δίπλα στην άλλη.
Δεν υπάρχει κάποια λέξη που να τις ενώνει.
Χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα.
Αυτός ο τρόπος σύνδεσης λέγεται ασύνδετο σχήμα.
Π.χ {Χόρευαν}, {πηδούσαν}, {τάραζαν τον κόσμο από τις φωνές}.
Τρεις προτάσεις , γιατί υπάρχουν τρία ρήματα , χωρίς σύνδεσμο , πουχωρίζονται με κόμμα.
Τρεις προτάσεις , γιατί υπάρχουν τρία ρήματα , χωρίς σύνδεσμο , πουχωρίζονται με κόμμα.
Συμπέρασμα:
Στο ασύνδετο σχήμα οι προτάσεις δε συνδέονται μεταξύ τους· απλώς μπαίνει η μία δίπλα στην άλλη και χωρίζονται με κόμμα.
2. Τι είναι η παρατακτική σύνδεση;
Λέγεται παρατακτική ή παράταξη, γιατί με αυτήν παρατάσσουμε δηλαδήτοποθετούμε ισοδύναμες προτάσεις τη μία μετά την άλλη.
Κύρια + κύρια ή Δευτερεύουσα + δευτερεύουσα
Το προηγούμενο παράδειγμα [Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε] μπορούμε να το πούμε και με άλλο τρόπο, π.χ.
[Ο Γιώργος πλύθηκε] και [ντύθηκε].
Στο παράδειγμα υπάρχουν πάλι δύο προτάσεις. Η πρώτη όμως και η δεύτερη τώρα ενώνονται με το και. Συνδέονται δηλαδή με μια λέξη που λέγεταισύνδεσμος.
[Τους είδε] και [έτρεξε να τους µιλήσει].
Ούτε μιλούσε ούτε έγραφε.
Ήξερε την αλήθεια αλλά δεν έλεγε τίποτε.
Ο αδελφός μου όλη μέρα ή έπαιζε ή έτρωγε ή κοιμόταν.
Ούτε μιλούσε ούτε έγραφε.
Ήξερε την αλήθεια αλλά δεν έλεγε τίποτε.
Ο αδελφός μου όλη μέρα ή έπαιζε ή έτρωγε ή κοιμόταν.
Συμπέρασμα:
Στην παρατακτική σύνδεση οι προτάσεις παρατάσσονται, δηλ. μπαίνουν η μία δίπλα στην άλλη, και συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους, τουςπαρατακτικούς συνδέσμους.
3. Τι είναι η υποτακτική σύνδεση;
Τα προηγούμενα παραδείγματα:
[Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε] ασύνδετο
[Ο Γιώργος πλύθηκε] και [ντύθηκε] παρατακτική σύνδεση
μπορούμε να τα πούμε και με τρίτο τρόπο, πιο σύνθετο, π.χ.
[Ο Γιώργος ντύθηκε], [αφού είχε πλυθεί.] Υποτακτική σύνδεση
[Ο Γιώργος ντύθηκε], [αφού είχε πλυθεί.] Υποτακτική σύνδεση
1η πρόταση 2η πρόταση
Στο παράδειγμα υπάρχουν πάλι οι δύο προτάσεις.
Οι δύο προτάσεις δεν είναι ισοδύναμες. Η πρόταση που "κουβαλάει" το κυρίως νόημα είναι η πρώτη, η κύρια.
Οι δύο προτάσεις δεν είναι ισοδύναμες. Η πρόταση που "κουβαλάει" το κυρίως νόημα είναι η πρώτη, η κύρια.
Ας δούμε άλλο ένα παράδειγμα:
[Θέλω] [να φάω] , [γιατί πεινάω]
1η πρ. 2η πρ. 3η πρ.
Στο παράδειγμα υπάρχουν τρεις προτάσεις.
Η πρώτη (Θέλω) είναι η κύρια, η πρόταση που "κουβαλάει" το κυρίως νόημα.
Η δεύτερη πρόταση (να φάω) είναι δευτερεύουσα και υποτάσσεται στην πρώτη .
Η τρίτη πρόταση (γιατί πεινάω) είναι κι αυτή δευτερεύουσα, υποτάσσεται όμως στην προηγούμενη δευτερεύουσα (να φάω).
Η πρώτη (Θέλω) είναι η κύρια, η πρόταση που "κουβαλάει" το κυρίως νόημα.
Η δεύτερη πρόταση (να φάω) είναι δευτερεύουσα και υποτάσσεται στην πρώτη .
Η τρίτη πρόταση (γιατί πεινάω) είναι κι αυτή δευτερεύουσα, υποτάσσεται όμως στην προηγούμενη δευτερεύουσα (να φάω).
Συμπέρασμα:
Στην υποτακτική σύνδεση μια δευτερεύουσα πρόταση (δπ) υποτάσσεται σε μια κύρια πρόταση (κπ) ή σε μια άλλη δευτερεύουσα πρόταση (δπ) καισυνδέονται με τους υποτακτικούς συνδέσμους.
